خودکنترلی از دیدگاه قرآن کریم

خودکنترلی نگه داشتن خویشتن از آلودگی هاست و سبب آن درونی است. انسان در پرتو این ویژگی قادر خواهد بود از افتادن در وادی خطا، اشتباه، گناه و نیز وقوع جرم بر حذر بوده و به مقصد کمال نزدیک تر شود. اهمیت خودکنترلی در انسان به اندازه ای حائز اهمیت است که نه تنها در تعلیمات و دستورالعمل های دینی مورد تأکید قرار گرفته و در نوع انسان مزیت شمرده شده که در علوم مختلف مورد بررسی قرار گرفته و نظر صاحب نظران را به خود جلب کرده است؛ از جمله این علوم روان شناسی، جامعه شناسی و مدیریت می باشد. اگر چه در قرآن کریم واژه صریحی دلالت بر خودکنترلی ندارد امّا آیاتی که در خصوص قلب و نفس تبیین شده اند در سیاق خود بر این امر دلالت دارند که در این رساله مورد بررسی واقع شده اند. از منظر قرآن کریم برخی عوامل موجبات تقویت این خصیصه را در انسان فراهم آورده و دسته ای دیگر از بروز این صفت عالی در انسان ممانعت به عمل می آورند. از مهم ترین عوامل تقویت خودکنترلی ایمان، توکل، نماز و روزه می باشد و از سوی دیگر پیروی از هوای نفس، غفلت از خود، زینت دنیا و وسوسه ی شیطان از مهم ترین موانع این صفت به شمار می-روند. نتیجه خودکنترلی در انسان موجب ایجاد و بروز صفات زیبایی چون صبر، هدایت، اخلاص و اطاعت است که سعادت دنیا و آخرت انسان را تضمین می کند. هدف از نگارش این رساله، ارائه ی یک الگویی برای انسان سالم است و در پرتو این امر و برای رسیدن به این هدف اصلی، ثمرات دیگری را نیز در بر خواهد داشت. این اثر به بررسی آیات قرآن و بیان نظر مفسران در این خصوص پرداخته و اگر چه به دلیل جامع بودن تفسیر المیزان أثر جاویدان علامه طباطبایی بیشتر این امور از منظر این مفسر عالی مقام مورد تأکید و پیگیری قرار گرفته است و نیز به روش کتاب خانه ای گردآوری شده و بیانی توصیفی- تحلیلی دارد. کلمات کلیدی: خودکنترلی، عوامل تقویت خودکنترلی، موانع خودکنترلی، نفس، قرآن کریم.